Ŵanyake ŵakuti mapulaneti ghanyake gha pa charu chapasi

Ŵanthu ŵanyake ŵakuti pali vinyake ivyo vikuzingilira charu chapasi. Ŵanyake ŵakayowoyapo, kweni pakaŵavya uyo wakakolerana nawo. Kwambira mu ma 1800, ŵasayansi ŵakuyezgayezga kupenjerezga vinyake ivyo vikuwoneka nga ni mwezi, kweni ŵanthu ŵanyake ŵakukayika usange kuli mwezi.

Cinthu ici cikwenda pafupi na caru capasi, kweni cikuzingilira caru yayi. Para munthu wakusanda umo dambo ili likwendera kufuma ku vinthu vinyake, wakuwona kuti lili pafupi comene na caru capasi.

Mlengalenga wa 2020 CD3 ukuzingilira caru capasi. Mzere wafipa ni umo mwezi ukuzingilira.

Nangauli mwezi ndiwo ni mwezi wekha uwo uli pa charu chapasi, kweni pali vinthu vinyake ivyo vili pafupi na charu chapasi. Ŵakuvichema kuti "miyezi" yaciŵiri ya caru capasi panji "minimoons".

469219 Kamoʻoalewa, ni cinthu cinyake ico cikasangika pa Epulero 27, 2016. Apo likuzingilira dazi, 469219 Kamoʻoalewa likuwoneka kuti likuzingilira caru capasi. Ni mtunda utali comene kuti uŵe munthazi wa caru capasi, kweni ni ciyelezgero ciwemi comene na cakukhazikika ca munthazi, mtundu unyake wa NEO. Vikuwoneka kuti vikuzingilira malo ghanyake padera pa caru capasi, nga ni umo viliri na asteroid 3753 Cruithne. Ma Trojan gha pa caru capasi, nga ni 2010 TK7, ni ma NEO agho ghakuzingilira dazi (kwambura caru capasi) pa nthowa yimoza na caru capasi, ndipo ghakuwoneka nga ghakulongozga panji kulondezga caru capasi mu nthowa yimoza.

Vinthu vinyake vichoko ivyo vikuzingilira zuŵa vingazingilira charu chapasi kwa nyengo yichoko waka. Kufika mu 2020, viyelezgero viŵiri pera ivyo vikukhozgeka ni 2006 RH120 mu malo ghakuzingilira charu chapasi mu 2006 na 2007, na 2020 CD3 mu malo ghakuzingilira charu chapasi mu 2018 na 2020.

Mbili

Mwezi wa Petit

Munthu wakwamba uyo wakayowoyapo kuti kuli mwezi unyake wa pa caru capasi ni Frédéric Petit, mulara wa Toulouse Observatory, uyo mu 1846 wakapharazga kuti wasanga mwezi unyake. Kweniso Lebon na Dassier ku Toulouse, kweniso Larivière ku Artenac Observatory, ŵakayowoyapo kuti kukaŵa mise pa Malichi 21, 1846.

Petit wakayowoya kuti mwezi wachiŵiri uwu uli na nyengo ya maora 2 na maminiti 44. Kweni ŵanyake ŵakakana. Kutalika kwa mtunda uwu kukuyana waka na mtunda uwo ndege zinandi za mazuŵa ghano zikukwera, kweniso ukuyana waka na mtunda uwo charu chili mukati. Mu 1861, Petit wakalemba nkhani yinyake yakulongosora ivyo wakawona mu 1846. Fundo iyi nayo yikatondeka kukhozgeka.

Mu 1870, Jules Verne wakalemba buku lakuti Around the Moon.

Mwezi wa Waltemath

Mu 1898, Dr. George Waltemath wakapharazga kuti wasanga mapulaneti ghacoko comene agho ghakuzingilira caru capasi. Wakamba kupenja mwezi unyake chifukwa wakagomezganga kuti pali chinthu chinyake icho chikupangiska kuti mwezi uleke kwenda makora.

Waltemath wakalongosora kuti mwezi unyake uli pa mtunda wa makilomita 1,030,000 (640,000 mi) kufuma pa charu chapasi, ndipo uli na kujima kwa makilomita 700 (430 mi), nyengo yakuzingilira mwezi ni mazuŵa 119, ndipo nyengo yakuzingilira mwezi ni mazuŵa 177.Wakayowoyaso kuti ungweru wa dazi ukuŵala yayi mwakuti munthu wangawuwona kwambura telesikopu. "Sometimes, it shines at night like the sun but only for an hour or so."

E. Munthu munyake wa ku Canada, zina lake Stone Wiggins, wakayowoya kuti mwezi waciŵiri uwo wakawona mu 1882 ndiwo ukapangiska kuti mu 1907 kuŵe nyengo yakuzizima. Wakayowoyaso kuti "mwezi uwo ukaŵa na kawonekero kawemi" ukawoneka ku New Zealand, ndipo pamanyuma ku North America mu 1886, ndipo nyengo yiliyose ukawonekanga kwa maora ghachoko waka. Wakati uwu ukaŵa "mwezi wachiŵiri" uwo Waltemath wakawona mu 1898. Wiggins wakaghanaghana kuti mwezi wachiŵiri uwu ukaŵa na mphepo ya carbon, kweni nyengo zinyake ukawonekanga na ungweru wake.

Vinthu ivi vikaŵako yayi chifukwa ŵanthu ŵanyake ŵa sayansi ŵakaleka kuviwona. Cinthu cinyake ico cikaŵa cakusuzga comene nchakuti ŵakayowoyerathu kuti ŵazamuwoneka mu Febuluwale 1898.

Magazini ya Science ya Ogasiti 1898 yikayowoya kuti Waltemath wakatumizga "pharazgo la mwezi wacitatu" mu magazini iyi.Likwenera kuti likaŵa na kujumphizga kwa makilomita 746, ndipo likaŵa pa mtunda wa makilomita 427,250 kufuma pa caru capasi.