Vyakumela

Chomela ni chamoyo chilichonse icho chikukula kufuma mu nthaka. Ivi ni nthe Makuni na Mphangwe

Vyomela vya gilini vikusanga nkhongono zo melela kufuma ku Muhanya wa Dazi mu ndondomeko yochemeka fotosinfesis kugwiliska mahamba.

Vyakumela m’Malaŵi

Mu chalo cha Malaŵi muli vyakumela vya mitundu yinandi. Muli makuni, utheka na vinyakhe ivyo vikusangika m’Malaŵi pela mu chalo chose chapasi. Makuni ya m’Malaŵi yakupambana-pambana kwakuyana na malo ayo makuni aya yakumelako.

Makuni yanyakhe ngakuchita kupandika na banthu ngeti makuni ayo pa Chingelezi bakuti ma blue gum, pine, gmelina, cypress, na yanyakhe yanandi. Makuni yakuti ngambula kwiza na banyakhe ni makuni ngeti makuni ya yembe (mango), mitundu ya mawolenji, (citrus),

Makuni yanyakhe ni aya: mubabani, thung’unda, minyozi ya mitundu-mitundu, kabeza, maqokolo, mavilo, masuku, matubeni (strawberry – tree type), mjejengwani, matowo, mulolo, makama, mphangala, kavundula, mono, matwatwa, matunduluka, buyu (baobab), mbula, chifiqe, mubanga, m’zobala, msipani, nthumbuzga za kalulu, kazando, masuju

Muliso mphangwe yakupambana pambana ngati: chindere, nyungu,