Lazarus McCarthy Chakwera (wakababika pa 5 Epulero 1955) ni nkhwantha ya vya cisopa na ndyali wa ku Malawi uyo wakuteŵetera nga ni purezidenti wa Malawi kwamba pa Juni 2020.Ŵakamulongosolera kuti wakaŵa "wakutemweka comene ku Ŵakatolika ŵa ku Britain".[1] Wakugwiraso nchito nga ni Minister of Defence ku malawi.[2]Wakaŵa purezidenti wa Malawi Assemblies of God kufuma 1989 mpaka 2013.

Lazarus Chakwera
Chakwera mu 2020
Mlongozgi wa Malaŵi wa nambala 6
Udindo wasono
Nyengo:
28 June 2020
Wachiŵili kwa mlongozgi Saulos Chilima
Kupokela Peter Mutharika
Nduna ya Chitetezo
Udindo wasono
Nyengo:
28 June 2020
Deputy Jean Munaowauza Sendeza
Kupokela Peter Mutharika
Mlala wa chipani chakususka
Nyengo:
May 2014 – February 2019
Kupokela John Tembo
Kuwiska na Lobin Lowe
Member of Parliament
from Lilongwe North West
Nyengo:
May 2014 – May 2019
Umoyo wamunthu
Kubabika Lazarus McCarthy Chakwera
(1955-04-05) 5 April 1955 (vyaka 69)
Lilongwe, Federation of Rhodesia and Nyasaland (now Malawi)
Chipani Malawi Congress Party
Nthengwa Monica Chakwera (m. 1977)
Ŵana 4
Sukulu University of Malawi
University of the North
University of South Africa
Trinity International University

Chakwera wakaŵa mulongozgi wa chipani chakususka mu chalo ichi pamanyuma pa mavoti agho ghakachitika pa 21 May 2019 ndipo khoti la constitutional court likagwiliska ntchito yayi.[3] Wakimikika kuŵa mulaŵiliri wa SADC pa 17 Ogasiti pa ungano wa pa caka wa 41 wa SADC uwo ukacitika pa 9 Ogasiti mpaka 19 Ogasiti mu Lilongwe, Malawi.

Umoyo wa munthu

Lazarus Chakwera wakababikira mu Lilongwe, msumba ukuru wa Malawi, pa Epulero 5, 1955, apo charu ichi chikaŵa pasi pa muwuso wa Britain.[4] Adada ŵake ŵakaŵa ŵasambizgi ŵa ku pulayimale ndipo ŵakateŵeteranga mu famu.[5]Wakatorana na Monica Chakwera pa Okutobala 8, 1977, ndipo ŵali na ŵana ŵanayi (mwana mwanalume na ŵana ŵanakazi ŵatatu).[6]

Masambilo

Chakwera wakamalizga masambiro ghake pa University of Malawi mu 1977. Wakasambira vya cisopa ndipo wakapokera digirii yakufuma ku University of the North mu South Africa ndipo wakapokera digirii ya masters (MTh) ku University of South Africa mu 1991.[6] Yunivesite ya Trinity International ku United States yikamupa digiri ya ucimi (D. Min) mu 2000. Mu 2005, wakazgoka pulofesa pa sukulu yakuchemeka Pan-African Theological Seminary.[4]

Ntchito ya theoloje

Wakagwiranga nchito nga ni msambizgi pa Sukulu ya vya cisopa ya Assemblies of God kufuma mu 1983 m'paka mu 2000 uko wakazgoka Mulara mu 1996. Wakaŵa mulara wa sukulu iyi na kusambizga pa sukulu ya All Nations Theological Seminary. Kufuma mu 1989 kufika mu 2013 wakalaŵiliranga Malawi Assemblies of God.[7] Pa 14 April 2013 wakadandawura apo wakapharazga khumbo lake lakwimilira pa chiphikiro cha Malawi Congress Party (MCP) pakuŵa purezidenti uku wakukhalilira mu Assembly of God Presidency.[8]

Ntchito ya ndale

Mphekesera zakukhumba kwa Chakwera kuphalizgana pa mpikisano wa purezidenti wa MCP zidayamba kuwoneka pa intaneti pa 9 April 2013.[9] Iwo ŵakakhorwa pa 14 Epulero 2013. Chakwera pamasinda wakapeleka vikalata vyake apo wakaŵa wa Malawi Assemblies of God. Ungano wa MCP uwo ukeneranga kucitika pa 27 Epulero 2013 ukasinthika pa 10 na 11 Ogasiti uko wakasankhika kuŵa purezidenti wa MCP ndipo wakayimilira chipani mu viwoneskelo vya 2014. Pa nyengo ya mavoti gha Malawi mu chaka cha 2014, mphekesera zikayowoyeka mu malo ghakupambanapambana kuti mavoti agha ghakaŵa ghakubudika. Chakwera wakaphalira ŵanthu wose ŵa ku Malawi kuti ŵalutilire kuŵa na mtende, kuzomera ivyo vyachitika, na kulindilira mavoti ghakulondezgapo. Padera pakuŵa mulongozgi wa chipani chakususka, iyo wakaŵaso wa mphala ya malango ya Lilongwe North West Constituency.

Chakwera wakapharazga kuti wafumengepo pa udindo wa Mulongozgi wa Malawian Assemblies of God, kwambira pa 14 May 2013.[10] Iyo wakati ivi vimovwirenge kuti waŵikengepo mtima comene pa ndyali, cifukwa wakawonanga kuti wachali kuteŵetera Ciuta mu malo ghanyake. Chakwera wakakolerana na mulongozgi wa UTM Saulos Chilima na maboma ghanyake ghanandi kuti wapange 'Tonse Alliance' pakunozgekera mavoti gha Malawi mu Juni 2020. Ivi vikachitika apo khoti likakana mavoti gha 2019 chifukwa cha viheni vikuru ivyo vikachitika apo DPP yikati yapambana.

Chakwera wakathereska pulezidenti Peter Mutharika pa chisankho cha 2020, ndipo wakapokera mavoti pafupifupi 59%. Chakwera wakalapizga kuŵa purezidenti wa 6 wa Malawi pa 28 Juni. Pa nyengo iyi, Malaŵi yikaŵa chalo chakwamba mu Africa kuti mavoti gha pa chisankho ghaleke kugwira ntchito chifukwa cha vinthu vyambura kwenelera ndipo mulongozgi wa chipani cha opposition ndiyo wakathereska. Khoti Likuru la ku Kenya ndilo likakanizga chisankho ichi mu 2017, kweni mulongozgi wa chipani cha opposition ndiyo wakatonda..[1]

Wupu Wakulongozga

 
Chakwera wakuyowoya mu 2022.

Cabinet appointments

Chakwera wakati wasankhika kuŵa purezidenti, ŵakamususka cifukwa ca kusankha ŵanthu ŵa mu mbumba yake kuti ŵaŵe mu nduna. Boma la Chakwera la mamembala 31 ilo likapharazgika pamanyuma pa kujura ofesi ili likaŵa na mamembala 6. Mo Sidik Mia, uyo wakaŵa mulwani wa Chakwera mu 2019, wakasankhika kuŵa Minister of Transport and Public Works ndipo muwoli wake Abida Mia wakazgoka Deputy Minister of Lands.[11] Kenny Kandodo na mudumbu wake Khumbize Kandodo wose ŵakaŵa na maudindo gha nduna, yumoza wakaŵa nduna ya vya ntchito apo munyake nduna ya vyaumoyo. Mwachiwonekere, Gospel Kazako wakazgoka Minister of Information apo mkamwana wake Nkhuso Nkhuma wakazgoka Deputy Minister of Agriculture. Ŵalaraŵalara ŵa boma ŵakujumpha 70 peresenti ŵakafuma ku chigaŵa chapakati cha Malawi, uko Chakwera wakukhala. Chakwera wakavikilira vyeruzgo vyake, wakati wazgorenge ivyo vikukhwaska ma appointments.[12]

Ŵanthu awo ŵakukhumba kuti ŵanalume na ŵanakazi ŵaŵe ŵakukolerana ŵakachitiska viphikiro mu Okutobala 2020 kuti ŵakane ivyo Chakwera wakachita. Ŵakuvikilira banthu ŵara ŵakasuska President Chakwera kuti wakuyuyura dango la Malawi la gender equality Act ilo likuti ŵanakazi ŵakwenera kuŵa na maudindo ghakukwana 40 peresenti. Ŵakuchita chiphokoso ŵadandawura na purezidenti chifukwa cha kusankhana pakati pa ŵanalume na ŵanakazi mu maudindo ghake.[13][14][15] Mulandu uwu uchali ku khoti.

Trimming executive powers

Chakwera wati wakugwira ntchito yakuchepeska mazaza gha boma kuti ma purezidenti ghaŵe na udindo ku ŵanthu na kusazgirako mazaza gha maboma ghanyake.[16]

Chairperson of SADC

Lazarus Chakwera wakasankhika na vyaru vya SADC kuŵa Mulara wa gulu ili. Pasono ni purezidenti wa SADC uyo wakatora udindo uwu kufuma kwa uyo wakadangira, purezidenti wa Mozambique Filipe Nyusi mu Ogasiti 2021.[17]

Daughter's appointments

Chakwera wakususkika cifukwa ca kwimika mwana wake mwanakazi na nyinavyara wa muwusi Saulos Chilima pa maudindo gha boma. Pulezidenti wakimika mwana wake mwanakazi Violet Chakwera kuŵa mulembi wa vyaru vinyake ku Brussels na ku EU. Ndipouli, pulezidenti wakakanaso mauthenga agha kuti ngawakawaka ndipo wakayowoyapo pa nkhani ya BBC apo wakaluta ku UK mu 2021. Malipoti gha mu manyuzipepara ghakulongora kuti mwana wake msungwana walije maluso gha nchito iyi, cifukwa wali kusambira ku yunivesite yinyake.[18][19][20]

Foreign policy

 
Chakwera with US Secretary of State Antony Blinken in 2022

Pulezidenti Chakwera wali na ubwezi wakukhora na Prime Minister wa ku Britain Boris Johnson, wakuyowoya kuti ubwezi wawo "nwakuzirwa". Prime Minister Boris Johnson wakalongosora chigomezgo cha ubali wa nyengo yitali pakati pa UK na Malawi uwo ukuyowoya chomene za kukhozga ma green technologies mu Malawi, ndipo muyowoyeri wa boma la Malawi na Minister of Information, Gospel Kazako wakati Prime Minister Johnson na President Chakwera bakudumbiskana "vyakuchitika vyakupambanapambana vya chitukuko, malonda na ndalama, ivyo mpaka sono vyaŵa vyakukondweska chomene ndipo Malawi yikukhumba kupindula chomene". Pamanyuma pa chisankho cha 2021 ku Zambia apo Edgar Lungu wakataya ku Hakainde Hichilema ndipo wakazomera ivyo vikachitika, Pulezidenti Chakwea wakati: "Vinthu ivyo vikuchitika mu chigaŵa chithu mu vyaka vyasonosono apa vikulongora kuti pali mtende.[21]

Second term

Mu chiyankhulo na Zodiak Broadcasting Station, wayilesi ya ku Malawi, Chakwera wakati ŵanthu ndiwo ŵazamumusankha mu 2025, para Malawi wazakachita chisankho chakulondezgapo. Ndimo viliriso na mamembala ghanyake gha Malawi Congress Party agho ghakulongora kuti Chakwera wazamuyimilira mu 2025 chifukwa cha dango la chipani chake.[22]

Mu chiyankhulo na Zodiak Broadcasting Station, wayilesi ya ku Malawi, Chakwera wakati ŵanthu ndiwo ŵazamumusankha mu 2025, para Malawi wazakachita chisankho chakulondezgapo. Ndimo viliriso na mamembala ghanyake gha Malawi Congress Party agho ghakulongora kuti Chakwera wazamuyimilira mu 2025 chifukwa cha dango la chipani chake.[23][24] Chakwera wandayowoyepo mwakudunjika kuti wakukhumba kuwina pa manda ghaciŵiri.

Ukaboni

  1. 1.0 1.1 "Lazarus Chakwera sworn in as Malawi president after historic win". BBC News. 28 Juni 2020. Retrieved 28 Juni 2020.
  2. Welle (www.dw.com), Deutsche. "Who is Malawi's new leader Lazarus Chakwera? | DW | 27.06.2020". DW.COM (in British English). Retrieved 11 Janyuwale 2021.
  3. "Historic! Malawi court nullifies presidential elections | Malawi 24 - Malawi news". Malawi24. 3 Febuluwale 2020.
  4. 4.0 4.1 "Man of God, Welcome to Cut Throat Politics". Zodiakmalawi.com. 17 Epulelo 2013. Archived from the original on 30 Juni 2013. Retrieved 3 Okutobala 2013.
  5. "Personal Story of Lazarus Chakwera : AGTV". Agtv.ag.org. 24 Juni 2010. Retrieved 3 Okutobala 2013.
  6. 6.0 6.1 "Malawi on the road to 2014: Rev. Dr. Lazarous Chakwera". Nyasa Times. 15 Epulelo 2013. Archived from the original on 4 Malichi 2016. Retrieved 3 Okutobala 2013.
  7. "On the Road to 2014: Dr. Lazarus McCarthy Chakwera". Malawi Voice. Archived from the original on 4 Okutobala 2013. Retrieved 3 Okutobala 2013.
  8. "Chakwera guns for MCP presidency". Archived from the original on 16 Meyi 2013. Retrieved 22 Epulelo 2013.
  9. "Rev Chakwera, Munlo linked to MCP leadership contest: Malawi on the road to 2014 | Malawi Nyasa Times – Malawi breaking news in Malawi". Nyasa Times. Archived from the original on 4 Okutobala 2013. Retrieved 3 Okutobala 2013.
  10. Politics. "Chakwera steps down as Malawi Assemblies of God president: To concentrate on front-line politics". Nyasa Times. Archived from the original on 4 Okutobala 2013. Retrieved 3 Okutobala 2013.
  11. "Malawi president under fire for family appointments to cabinet". www.aljazeera.com.
  12. Chiuta, Wongani (10 Julayi 2020). "Malawi: Chakwera Defends His First Malawi Cabinet Appointments, Denies It Stinks of Incest". allAfrica.com.
  13. "Chakwera sued over gender". Malawi24. 16 Okutobala 2020.
  14. "Gender Equality is a legal requirement". Social Justice Network.
  15. "Malawi Women Protest Gender Imbalance in Public Service Appointments | Voice of America - English". VOA (in English). Voice of America. 9 Okutobala 2020.
  16. "Malawi President Working to Trim Executive Powers | Voice of America - English". www.voanews.com.
  17. "Chakwera to lead Sadc from 2021: Malawi to hosts Heads of State summit". www.nyasatimes.com. 18 Ogasiti 2020.
  18. "Chakwera's Brussels' daughter obtained degree from 'Jerusalem' University | Malawi 24 - Malawi news". Malawi24. 9 Julayi 2021.
  19. "Malawi president criticised for picking daughter as diplomat". BBC.
  20. "Chakwera masks his daughter to Brussels | Malawi 24 - Malawi news". Malawi24. 9 Julayi 2021.
  21. "Southern Africa hails Zambian democracy after opposition win".
  22. "Chakwera not focusing on second term | Malawi 24 - Malawi news". Malawi 24. Malawi24. 9 Ogasiti 2020.
  23. "Chilima says he will be presidential candidate in future | Malawi 24 - Malawi news". Malawi24. 26 Meyi 2020.
  24. "UTM focusing on Tonse promises – Mwenifumbo | Malawi 24 - Malawi news". Malawi24. 17 Meyi 2021.
Mphala za ndale
Kujumphika na President of Malawi
2020–present
Pa mpando wasono