Mlongozgi wa Malaŵi

udindo
(Kufumila ku President of Malawi)

Mlongozgi wa Malaŵi, panji kuti, Pulezidenti wa Malaŵi, ni mulongozgi wa chalo na boma la Malaŵi. Pulezidenti ndiyo wakulongozga boma la Malaŵi ndipo ni mulongozgi wa ŵasilikari ŵa Malaŵi.

Mlongozgi wa
Charu cha Malaŵi
Ndondomeko ya Mlongozgi
Mpando wasono
Lazarus Chakwera
since 28 June 2020
Executive branch of the Malawian Government
NtchindiHis Excellency (formal)
Membala waCabinet
Malo ghakukhalaState House, Lilongwe, Malawi
MpandoKamuzu Palace, Capital Hill, Lilongwe
Utali wa udindoFive years, renewable once
Chilwelo cha ulamuliliConstitution of Malawi
Kupangika6 July 1966
Wakwamba paudindoHastings Banda
WachiŵiliVice President of Malawi
MalipiloUS$ 74,300 annually
Webusaitistatehouse.mw

Ŵalara ŵa boma lemba

Mwakuyana na dango la mu 1995, pulezidenti, uyo ni mulongozgi wa boma na wa boma, wakusankhika na ŵanthu wose pa virimika vinkhondi. Mu Malaŵi muli wachiŵiri kwa pulezidenti uyo wakusankhika pamoza na pulezidenti. Pulezidenti wali na mwaŵi wakusankha wachiŵiri kwa pulezidenti, uyo wakwenera kuŵa wa chipani chinyake. Kweniso mu wupu uwu muli nduna iyo yikwimikika na pulezidenti. Vipani vya boma la Malaŵi vingasankhika kufuma mukati panji kuwaro kwa nyumba ya malango.

Pulezidenti wa Malawi sono ni Lazarus Chakwera uyo wali kulapika kuti ni pulezidenti wa Malawi pa 28 June 2020.

Umo ulongozgi ukambira lemba

Pa 6 July 1964, Nyasaland yikapokeka wanangwa na boma la Britain ndipo yikapika zina lakuti Malawi, ndipo Elizabeth II wakaŵa fumukazi ya Malaŵi. Mu 1966, pakapangika dango liphya lakuti Malawi ni repubulika, ndipo Hastings Banda ndiyo wakaŵa pulezidenti wakwamba. Mwakuyana na malango gha boma gha 1966, 1994 na 1995, pulezidenti ndiyo ni mulongozgi wa boma. Pulezidenti wakwamba wakasankhikanga na wupu wa National Assembly, kweni pamanyuma pake pulezidenti wakasankhikanga na ŵanthu awo ŵakasankhanga munthu kuti wagwire nchito kwa vilimika vinkhondi.

Kusankhika kwa pulezidenti lemba

Pulezidenti wakusankhika na ŵanthu ŵanandi (50% + 1) mu visora vyenevivi. Ŵanthu wose ŵa ku Malaŵi awo ŵali na vyaka 18 panji kujumpha, ŵali na wanangwa wa kuvota pa visankho vyose. Munthu waliyose uyo wakwimikika kuŵa pulezidenti wakwenera kuyowoya uyo wazamuŵa wachiŵiri kwa pulezidenti para wasankhika pa nyengo iyo wakwimikika. Wachiŵiri kwa pulezidenti wakusankhika pamoza na pulezidenti, ndipo mazina gha wose ghalembeka pa voti.

Malire gha nyengo lemba

Kuyambira mu chaka cha 2021, pali nyengo ziŵiri za pulezidenti mu Constitution ya Malawi. Mu 2003, boma likayezga kusintha nyengo ya Bakili Muluzi, kweni vikacitika yayi.[1]

Mndandanda wa ma pulezidenti lemba

Chisankho chiphya lemba

Wonaniso lemba

Ukaboni lemba

  1. Cook, Candace; Siegle, Joseph. "Circumvention of Term Limits Weakens Governance in Africa". Africa Center for Strategic Studies.

Template:MalawiPresidents Template:Heads of state and government of African states