Mufulira ni tawuni iyo yili mu chigaŵa cha Copperbelt mu Zambia. Mufulira wakung'anamura "Malo gha Mtende na Usambazi". Msumba uwu ukazengeka kuzingilizga Mufulira Copper Mine mu ma 1930. Msumba uwu ni msumba ukuru wa chigaŵa cha Mufulira.[1]

Mufulira
Official seal of Mufulira
Mufulira is located in Zambia
Mufulira
Mufulira
Location in Zambia
Coordinates: 12°32′08″S 28°14′31″E / 12.53556°S 28.24194°E / -12.53556; 28.24194
CountryZambia
ProvinceCopperbelt
DistrictMufulira District
Elevation
4,180 ft (1,270 m)
Population
 (2010)
 • Total151,309
Time zoneUTC+2 (CAT)
ClimateCwa

Mkhalilo lemba

Mufulira uli pa mtunda wa makilomita 19 kumwera kwa mpoto kwa tawuni ya Mokambo, pa mphaka na Democratic Republic of Congo. Msewu wa asphalt kumwera-kumadzulo (M4 Road) umagwirizanitsa Mufulira ndi Kitwe, makilomita 43 (27 mi).

Mzinda wa Ndola, malo ogulitsira ndi kutumiza katundu wa Copperbelt, uli pafupifupi makilomita 105 (65 mi), pamsewu, kumwera chakum'mawa kwa Mufulira. Pali msewu ufupi (M4 Road) uwo uli na mtunda wa makilomita 70.

Mufulira wakukolerana na mphaka ya Mokambo na Luapula mu Zambia na msewu wa Congo Pedicle. Chigaŵa icho chikwenda kufuma ku Mufulira m'paka ku Mokambo chikuchemeka M5 Road apo nthowa iyo yikujumpha ku Congo Pedicle m'paka ku Chembe Border yikuchemeka Congo Pedicle road.

Malo agho Mufulira walipo ni:12°32'08.0"S, 28°14'31.0"E (Latitude:-12.535556; Longitude:28.241944). Mufulira wali pa mtunda wa mamita 1,274.[2]

Mwakudumula lemba

Msumba wa Mufulira ukazengeka kuzingilizga Mufulira Copper Mine mu ma 1930. Mu migodi iyi mukuŵa munthavi wa Zambia Railways, uwo ukwendeska katundu pera. Mufulira ni mphelerekezgo ya kumwera-kumanjiliro gha dazi kwa msewu wa Congo Pedicle uwo ukukumana na chigaŵa cha Copperbelt na chigaŵa cha Luapula, ndipo ichi chikupangiska chigaŵa ichi kuŵa chigaŵa cha malonda cha Mufulira.[1]

Ŵanthu lemba

Mu 1990, mu muzi uwu mukaŵa ŵanthu 123,936. Mu 2000, ŵanthu aŵa ŵakaŵa 122,336. Pa kalembera wa ŵanthu wa mu 2010, ŵanthu 151,309 ndiwo ŵakakhalanga mu tawuni iyi.[3] Pa cithuzithuzi ico cili pasi apa, palembeka vinthu vyakuyana waka.

Chaka Ŵanthu
1990 123,936[3]
2000 122,336[3]
2010 151,309[3]

Chuma lemba

Mgodi wa Mufulira sono uli mu mawoko gha Mopani Copper Mines, uwo uli na ŵantchito 10,000 ndipo mu 2007 ukapanga matani pafupifupi 300,000 (330,693) gha mkuwa. SMEC South Africa ndiyo yikanozga malo ghakusungiramo mkuŵa gha Mufulira. Vinthu vikamba kunangika mu charu ichi mu 1969 apo charu cha Zambia chikaŵa pa nambara 4 pa vyaru ivyo vikapanganga mkuwa.[1][4]

Maseŵera lemba

Mu Zambia, Mufulira wakumanyikwa comene cifukwa cakuti ndiko kuli Mufulira Wanderers F.C., gulu la maseŵero gha bola.[1][5]

Ŵanthu ŵakumanyikwa lemba

Wonaniso lemba

Ukaboni lemba

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 Zambia-Info (2019). "Mufulira Travel Information". Lusaka: Zambia-info.org. Retrieved 22 May 2020.
  2. Weather Spark (22 May 2020). "Elevation of Mufulira, Zambia". Weatherspark.com. Retrieved 22 May 2020.
  3. 3.0 3.1 3.2 3.3 Central Statistical Office Zambia and City Population (14 July 2019). "Population of Zambian Cities and Urban Centres: Mufulira". Citypopulation.de. Retrieved 28 May 2020.
  4. Mbendi South Africa (17 November 2000). "Overview of Copper Mining In Zambia". Cape Town: Mbendi South Africa. Archived from the original (Archived from the original on 17 February 2007) on 17 February 2007. Retrieved 22 May 2020.
  5. David Isabirye (3 April 2020). "Goalkeeper Bwete quits Mufulira Wanderers over Coronavirus concerns". Kampala: Kawowo.com. Retrieved 22 May 2020.
  6. Elias Munshya (17 February 2013). "A Sort Man Who Walked Tall: The Life And Times of Frederick Jacob Titus Chiluba (1943—2011)". Lusaka: Elias Munshya Organization. Retrieved 22 May 2020.
  7. Andy DeRoche (2012). Emmanuel K. Akyeampong and Henry Louis Gates Jr (ed.). Dictionary of African Biography: Kapwepwe Simon Mwansa (1922-1980). Vol. 1. New York City: Oxford University Press. ISBN 9780195382075. Retrieved 22 May 2020.
  8. The Gale Group, Inc (2010). "Kenneth David Kaunda Facts". Burlingame, California, United States: Encyclopedia of World Biography. Retrieved 22 May 2020.

External links lemba