Boma la Karonga

Chalo Malaŵi
Chigaŵa Chigaŵa cha Kumpoto
Msumba ukulu Karonga
Ukulu wa malo 3 355 km²
Ẇanthu 194 572

Karonga ni boma icho chili kumpoto kwa Malaŵi. Chigaŵa ichi chili na malo ghakukwana 3,355 km2 ndipo chili na ŵanthu 365,028. [1] Boma ichi chili pa mphaka ya Malaŵi na Tanzania, ndipo ŵanthu ŵanandi awo ŵakukhalamo mba Tumbuka na Nkhonde. Ŵanthu ŵanyake awo ŵakakhalanga ku mizi iyi ŵakaŵa ŵa fuko la Henga (awo ŵakakhalanga kumwera).

Chuma lemba

Mu vyaka vyasonosono apa, chigaŵa ichi chasintha chomene chifukwa cha kusanga uranium mu migodi ya Kayelekera, iyo yikajulika mu 2009, ndipo misewu yinandi iyo yikaŵa na malibwe yapangika na asphalt.

Malo agho mukwenera kukawona lemba

Mu Karonga, mumphepete mwa Nyanja ya Malawi, muli mahotelo ghanandi na nyumba za ŵalendo. Ku Karonga kuli nyumba yakusungiramo vinthu vyakale iyo yikukopa ŵanthu ŵanandi.

Maofesi gha boma lemba

Mu Karonga muli vigaŵa vinkhondi vya National Assembly:

  • Karonga - Pakati
  • Karonga - Kumpoto
  • Karonga - Kummwela
  • Karonga - Kumpoto Pakati
  • Karonga - Nyungwe

Kuyambira pa chisankho cha 2009 Karonga Nyungwe wakhala akuyimiridwa ndi wandale wa AFORD, ndipo mipando ina ili ndi mamembala a Democratic Progressive Party. [2]

Malo agha ni Wasambo, Kyungu, Mwakaboko, Kilipula, Mwirang'ombe na Karonga Boma.

Ŵanthu lemba

Pa nyengo ya census ya 2018 ya Malawi, ŵanthu ŵa Karonga ŵakasangika mu vigaŵa ivi: [3]

Viyowoyero vikuruvikuru vya kumpoto kwa Karonga District ni chiNyakyusa, ndipo mazina gha chiLusako ghakuyana waka na Nyakyusa na chiKyangonde. Kumwera, ŵanthu ŵakuyowoya chiTumbuka, ndipo pakati, kusazgapo tawuni ya chiKaronga, ŵanthu ŵakuyowoya chiTsonga (chiyowoyero cha chiKyangonde icho chili na chiyowoyero cha chiTumbuka). [4] Pa mphaka na Tanzania pali ŵanthu ŵanyake awo ŵakuyowoya chiSwahili, ndipo pa mphaka na Boma la Chitipa pali ŵanthu ŵanyake awo ŵakuyowoya chiNdali, chiMambwe, na chiSukwa. [5]

Msumba lemba

Ukaboni lemba

  1. "2018 Population and Housing Census Main Report" (PDF). Malawi National Statistical Office. Retrieved 25 December 2019.
  2. "Parliament of Malawi - Members of Parliament - Karonga District". Archived from the original on 2011-07-17. Retrieved 2011-01-19.
  3. 2018 Malawi Population and Housing Census Main Report
  4. Centre for Language Studies map of Northern Malawi Languages.
  5. University of Malawi Language Mapping Survey (2006), p. 16.